Een goede set wielerschoenen en het juiste kliksysteem (ook wel trapsysteem of pedaalsysteem genoemd) kunnen een wereld van verschil maken in je fietsprestaties en -comfort. Waar je bij een gewone fiets met sportschoenen kunt volstaan, zal een racefiets of moderne sportfiets vaak uitgerust zijn met ‘klikpedalen’. In deze gids ontdek je welke systemen er zijn, hoe je cleats (klikplaatjes) monteert, en waar je verder op moet letten bij de aankoop van wielerschoenen.
Waarom clipless pedalen en wielerschoenen?
- Optimale krachtoverbrenging
In tegenstelling tot platte pedalen, kun je met klikpedalen niet alleen kracht zetten tijdens de neerwaartse trap, maar ook tijdens de bovenwaartse beweging. Dit zorgt voor een efficiëntere en rondere trapbeweging. - Betere stabiliteit en comfort
Je schoenen blijven stevig op dezelfde plek op het pedaal, ook als je veel kracht levert. Zo voorkom je dat je voet gaat ‘zwerven’ en verlaag je de kans op knieklachten. - Veiligheid
Hoewel het in het begin even wennen is om ‘in te klikken’ en vooral ‘uit te klikken’, heb je uiteindelijk meer controle over je fiets. In noodgevallen kun je net zo snel je voet losmaken als bij gewone pedalen, mits je de juiste techniek onder de knie hebt.
Soorten wielerschoenen
- Racefietsschoenen (weg)
- Kenmerken: Stijve zool, vaak drie (soms vier) bevestigingsgaten voor de cleats.
- Voordelen: Maximale krachtoverbrenging, licht van gewicht en uitstekende ventilatie.
- Nadeel: Lastig om op te lopen door de uitstekende cleats.
- Mountainbikeschoenen (MTB) / Gravel
- Kenmerken: Stevig profiel onder de schoen, twee boutgaten voor SPD-achtig systeem.
- Voordelen: Geschikt om stukjes op te lopen, cleats verzinken in de zool.
- Nadeel: Iets minder stijf dan pure raceschoenen, dus iets minder directe krachtoverbrenging.
- Triatlonschoenen
- Kenmerken: Extra ventilerend, vaak met lus bij de hiel voor snel aan- en uittrekken.
- Voordelen: Ideaal voor wissels bij triatlons.
- Nadeel: Minder algemeen inzetbaar, weinig bescherming bij slecht weer.
- Hybride / spinning-schoenen
- Kenmerken: Vaak een combinatiesysteem om zowel op SPD als op platte pedalen te kunnen fietsen.
- Voordelen: Veelzijdig gebruik, ook binnen op de spinningfiets.
- Nadeel: Niet zo stijf als pure race- of MTB-schoenen.
Klikpedalen en klikschoenen: de systemen
Shimano SPD (MTB-achtig systeem)
- Eigenschappen: Twee-boutsysteem (2 gaatjes in de schoen).
- Voordeel: De cleats zijn klein en verzinken vaak in de zool, waardoor je beter kunt lopen.
- Nadeel: Minder contactoppervlak op de wegfiets, net iets minder ‘directe’ krachtoverbrenging.
Shimano SPD-SL (weg)
- Eigenschappen: Drie-boutsysteem (3 gaatjes in de schoen).
- Voordeel: Breder contactvlak, stabieler gevoel en hogere efficiëntie op de racefiets.
- Nadeel: Cleats steken uit onder de schoen, lopen is lastig en maakt vaak geluid op harde ondergrond.
Look (weg)
- Eigenschappen: Ook drie-boutsysteem, vergelijkbaar met SPD-SL.
- Voordeel: Meerdere soorten cleats (rood, grijs, zwart) met verschillende speling (float).
- Nadeel: Bij de ene cleat heb je veel bewegingsvrijheid, bij de andere weinig. Je moet de juiste variant kiezen.
Time (weg/MTB)
- Eigenschappen: Beschikbaar voor zowel wegfietsen als MTB.
- Voordeel: Bekend om hun grotere ‘float’ (bewegingsvrijheid), wat goed kan zijn voor mensen met kniegewrichtklachten.
- Nadeel: Minder gangbaar, mogelijk moeilijker te vinden in lokale winkels.
SRAM
- SRAM biedt vaak crankstellen, derailleurs etc. aan, maar op klikpedaalgebied wordt vaker samengewerkt met andere merken (bijv. Look-compatibel).
Tip: De mate van ‘float’ (bewegingsvrijheid) bepaalt hoeveel je voet kan draaien terwijl hij nog ingeklikt is. Veel float kan prettig zijn voor je knieën, maar zorgt soms voor een minder direct gevoel.
Montage van cleats
- Plaatsbepaling
- Schuif de cleat zó, dat de bal van je voet ongeveer boven het pedaal-as punt komt te zitten.
- Te ver naar voren kan voor overbelasting zorgen, te ver naar achteren kan ten koste gaan van krachtoverbrenging.
- Uitlijning
- Let op de hoek waarin je cleat staat (vooral bij weinig float). Je knie moet min of meer in een natuurlijke lijn boven je voet blijven.
- Een verkeerde hoek kan knieklachten veroorzaken.
- Vastzetten
- Gebruik de juiste maat sleutel of inbussleutel en draai de bouten stevig vast, maar niet té strak. Bij sommige schoenen is een momentsleutel handig, zodat je de fabrikantvoorschriften volgt.
- Testen
- Maak een aantal proefritten, liefst in een veilige omgeving (bijvoorbeeld een rustige weg of parkeerterrein).
- Pas de cleatstand aan als je merkt dat je knie in een onnatuurlijke stand gedwongen wordt of je lastig kunt in- of uitklikken.
Keuze voor beginners
- Rode Look Cleats of Shimano SPD-SL (gele plaatjes)
- Deze hebben een wat groter oppervlak en voldoende float, wat stabiliteit geeft en vriendelijk is voor de knieën.
- SPD (MTB)
- Korte ritten of als je vaak moet afstappen (stadsomgeving, gravel, bikepacking).
- Lopen gaat makkelijker en het inklikken is meestal eenvoudig.
Uiteindelijk is het een kwestie van persoonlijke voorkeur, comfort en de fietsstijl die je beoefent. Probeer bij twijfel eerst een systeem uit dat door veel beginners wordt gebruikt (zoals SPD-SL of Look met wat float), en kijk of dat voor jou werkt.
Schoenmaat en pasvorm
- Maak de schoen niet te groot: Het is verleidelijk om wat extra ruimte te nemen, maar een te ruime schoen vermindert de krachtoverbrenging en kan schuren.
- Breedte en vorm: Sommige merken vallen breder of juist smaller uit. Pas altijd meerdere modellen om te voelen welke goed aansluit.
- Sluitingssysteem: Veters, klittenband, BOA-draaiknop — allemaal hebben ze voor- en nadelen. BOA is snel en precies, maar vaak iets duurder. Veters ogen klassiek, maar stellen minder snel bij.
Veilig leren klikken: oefen in een veilige omgeving
Als beginnende gebruiker van klikpedalen is het verstandig om op een rustige plek (bijv. in een park of een autoluwe straat) te oefenen met in- en uitklikken. Houd hierbij de volgende tips in gedachten:
- Begin op lage snelheid, zodat je, mocht je omvallen, niet hard neerkomt.
- Kies één voet om standaard eerst uit te klikken als je moet stoppen.
- Oefen met op- en afstappen totdat het een tweede natuur is.
Je zult merken dat het snel went en dat de voordelen in krachtoverbrenging en stabiliteit enorm zijn.
Onderhoud en levensduur
- Regelmatig schoonmaken: Vuil en modder kunnen het in- en uitklikken bemoeilijken, zeker bij SPD-varianten voor mountainbikes.
- Controleer de slijtage van cleats: Bij veelvuldig gebruik slijten de plaatjes, wat zorgt voor minder stabiliteit of lastiger uitklikken. Vervang ze tijdig.
- Schoenen laten luchten: Na een intensieve rit (bijv. in de regen) kunnen je schoenen vochtig zijn. Laat ze goed drogen, liefst niet direct op een radiator om vervorming te voorkomen.
Wielerschoenen en klikpedalen vormen een essentieel onderdeel van je race- of sportfietsuitrusting. Ze zorgen voor een efficiëntere trapbeweging, meer comfort en betere knieondersteuning — mits je het juiste systeem kiest en alles goed afstelt. Of je nu voor Look, SPD, SPD-SL of Time gaat, het is vooral belangrijk dat de schoen goed past, de cleats correct zijn uitgelijnd en je voldoende “float” hebt voor jouw knie-anatomie. Neem de tijd om te oefenen, test meerdere systemen als dat kan, en geniet van de verbeterde controle en kracht die clipless pedalen je geven!